Troska o zdrowie i regularne kontrole w gabinecie lekarza nie są nawykiem wśród mężczyzn. Większość z nich bagatelizuje niepokojące objawy, by w ten sposób radzić sobie z lękiem oraz barierami przed badaniem i diagnozą choroby. Niestety, w wielu przypadkach zbyt późna diagnostyka prowadzi do zmniejszenia szansy na skuteczne wyleczenie, zwłaszcza w przypadkach chorób nowotworowych. Kampania M45+ realizowana przez Ministerstwo Zdrowia w partnerstwie z Centrum Onkologii ? Instytutem im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie ma na celu zmianę postaw wśród mężczyzn w kwestii dbania o zdrowie i zachęcenia ich do badań profilaktycznych.
W dzisiejszym świecie trudno zaakceptować chorobę, szczególnie przewlekłą. Rozwój cywilizacji, wielu dziedzin nauki, m.in. medycyny, narzuca światu postawę ciągłej walki z zagrożeniami. Wizja dobrobytu, życia w zdrowiu, pogoni za wieczną młodością, wyścigu z czasem, aby wydłużyć życie, stawia dzisiejszego człowieka w sytuacji bezradności wobec przemijania i cierpienia. Wielu ludzi nie akceptuje tej bezradności, a więc ucieka od tematów i wydarzeń, które stawiałyby go w tak niekomfortowej sytuacji.
Jednym z problemów, który wzbudza u większości ludzi niepokój są choroby cywilizacyjne, m.in. nowotworowe, które dotykają coraz większego grona ludzi. Niestety, lęk przed rakiem nie idzie w parze z odpowiedzialnym zachowaniem np. wczesną diagnostyką.
Dotyczy to zarówno mężczyzn, jak i kobiet. W przypadku mężczyzn problem unikania badań profilaktycznych ma wiele swoich uwarunkowań. Przede wszystkim kulturowe postrzeganie mężczyzny związane jest z siłą, sprawczością i odwagą. Od maleńkości wychowuje się chłopców na supermenów, którym nie przystoi okazywanie słabości. Chłopcy uczą się od swoich ojców, być odpowiedzialnymi za siebie i rodzinę, a to najczęściej oznacza ciężką pracę dla bliskich i bycie zawsze w formie. W dzisiejszym świecie problem bycia mężczyzną przechodzi poważny kryzys. Z jednej strony ma być on podporą rodziny, kultywować tradycję twardego mężczyzny i nie rozczulać się nad sobą, z drugiej strony ma umieć okazywać swoje emocje, słabości i radzić sobie z zadaniami, z którymi ich ojcowie nie musieli się mierzyć. W konsekwencji tak bardzo przenikają się role męskie i żeńskie, że nierzadko prowadzi to do niepokoju i kryzysu tożsamości wielu mężczyzn. Tym bardziej wielu z nich jeszcze bardziej udowadnia swoją siłę i otacza się murem niedostępności.
W dalszym ciÄ…gu, pomimo wielu akcji uÅ›wiadamiajÄ…cych, istotny problem stanowi niewystarczajÄ…ca wiedza na temat badaÅ„ profilaktycznych, zachowaÅ„ prozdrowotnych, objawów choroby i możliwoÅ›ci leczenia. Brak rzetelnej wiedzy na temat przebiegu badaÅ„ profilaktycznych, np. gruczoÅ‚u krokowego, szczególnie badania per rectum i zwianych z nim niedogodnoÅ›ci wzbudza u wielu mężczyzn niechęć, którÄ… ukrywajÄ… pod zasÅ‚onÄ… racjonalizacji swoich zachowaÅ„. Każdy mężczyzna unikajÄ…cy badaÅ„ używa innych argumentów, w ostatecznoÅ›ci jednak cel jest ten sam – uniknąć konfrontacji z sytuacjÄ… trudnÄ…, jakÄ… może okazać siÄ™ choroba. UniwersalnÄ… wymówkÄ™ stanowi brak czasu, kolejki u lekarza. W rzeczywistoÅ›ci wszyscy chcemy jak najdÅ‚użej cieszyć siÄ™ życiem, zdrowiem, rodzinÄ…, rozwijać swoje talenty i urzeczywistniać marzenia i wierzymy, że tak bÄ™dzie, a jednak nierzadko poprzez swoje zachowania prowokujemy los i zbyt wczeÅ›nie tracimy wszystko to, na czym tak bardzo nam zależy. Może czas gÅ‚oÅ›no powiedzieć, że dzisiejszy czÅ‚owiek zagubiÅ‚ siÄ™ w Å›wiecie, w którym przede wszystkim obowiÄ…zuje ?mieć? i straciÅ‚ czujność, że bez ?być? nie można ?mieć?.
Eksperci kampanii ?Bądź mężczyzną. Chroń zdrowie!? Ministerstwa Zdrowia opracowali kilka ważnych kwestii do przemyślenia:
- Warto uzmysłowić sobie, że nawyki związane z dbaniem o zdrowie, w tym o profilaktykę, możemy w sobie wyrobić. Potrzeba tylko dobrych wzorców, np. w postaci zachowań prozdrowotnych rodziców, działań edukacyjnych.
- Warto nauczyć się rozróżniać mechanizmy obronne, które z jednej strony pomagają ludziom przetrwać trudne chwile, ale z drugiej potrafią tak bardzo zniekształcić rzeczywistość, że w konsekwencji człowiek niszczy sam siebie. Myśl o badaniach mających wyeliminować raka powoduje niepokój i uruchamia proces analizy myślowej: racjonalne myślenie kontra mechanizmy obronne, czyli próby wyparcia, posługiwanie się wymówkami.
- Uświadomienie sobie lęków i uprzedzeń może pomóc w zrozumieniu, co można zyskać dzięki odpowiednio wczesnemu wykonaniu badań.
- Pokonując obawy, można dać przykład, że prawdziwa siła polega na podejmowaniu niełatwych, ale bardzo ważnych decyzji.
Tekst opracowany przez eksperta kampanii ? Mariolę Kosowicz, Kierownika Zakładu Psychoonkologii, Centrum Onkologii ? Instytut im. Marii Skłodowskiej ? Curie.
